Vilom Shabd (विलोम शब्द) in Hindi Vyakaran, Hindi Grammar

Vilom Shabd

Vilom Shabd (विलोम शब्द): एक़-दूसरे के विपरीत या उल्टा अर्थ देने वाले शब्द विलोम (Vilom Shabd) कहलाते है। सरल शब्दों में- जो शब्द किसी दूसरे शब्द का उल्टा अर्थ बताते हैं, उन्हें विलोम शब्द या विपरीतार्थक शब्द कहते है।

जैसे- अपेक्षा- नगद, आय- व्यय, आजादी-गुलाम, नवीन- प्राचीन शब्द एक दूसरे के उलटे अर्थ वाले शब्द है। अतः इन्हें 'विलोम शब्द' (Vilom Shabd) कहते हैं। अत: विलोम का अर्थ है- उल्टा या विरोधी अर्थ देने वाल़ा।
विलोम शब्द अपने सामनेवाले शब्द के सर्वदा विपरीत अर्थ प्रकट करते हैं।
vilom shabd, hindi vilom shabd, vilom shabd in hindi
Vilom Shabd
कुछ विलोम शब्दों (Vilom Shabd) के उदाहरण नीचे दिए जा रहे है

(अ, आ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
अमृत विष अथ इति
अन्धकार प्रकाश अल्पायु दीर्घायु
अनुराग विराग आदि अंत
आगामी गत आग्रह दुराग्रह
अनुज अग्रज आकर्षण विकर्षण
अधिक न्यून आदान प्रदान
आलस्य स्फूर्ति अर्थ अनर्थ
अपेक्षा नगद अतिवृष्टि अनावृष्टि
आदर्श यथार्थ आय व्यय
आहार निराहार आविर्भाव तिरोभाव
आमिष निरामिष अभिज्ञ अनभिज्ञ
आजादी गुलामी अनुकूल प्रतिकूल
आर्द्र शुष्क अल्प अधिक
अनिवार्य वैकल्पिक अमृत विष
अगम सुगम अभिमान नम्रता
आकाश पाताल आशा निराशा
अनुग्रह विग्रह अपमान सम्मान
आश्रित निराश्रित अनुज अग्रज
अरुचि रुचि आदि अंत
आदान प्रदान आरंभ अंत
आय व्यय अर्वाचीन प्राचीन
अवनति उन्नति आदर अनादर
आयात निर्यात अनुपस्थित उपस्थित
आलस्य स्फूर्ति अतिवृष्टि अनावृष्टि
आस्तिक नास्तिक आलस्य स्फूर्ति
आदर्श यथार्थ अच्छा साफ
अच्छा सुन्दर अजीब अनोखा
अक्सर कभी कभार अनुमति देना मना करना
अमावस्या पूर्णिमा अस्त उदय
अनुलोम प्रतिलोम अनुरक्ति विरक्ति
अमर मर्त्य अग़्नि जल
अल्पसंख्यक बहुसंख्यक आधुनिक बहुसंख्यक
आधुनिक प्राचीन आगामी विगत
आचार अनाचार आत्मा पपरमात्मा
आदान प्रदान आयात निर्यात
आकाश पाताल आग्रह अनाग्रह
आकीर्ण विकीर्ण आधार आधेय
आसक्त अनासक्त आभ्यन्तर बाह्म
अतिथि आतिथेय आदत्त प्रदत्त
आना जाना आहान विसर्जन
अदोष सदोष अनाथ सनाथ
अनुरक्ति विरक्ति अराग सुराग
अस्वस्थ स्वस्थ अगला पिछला
अवनि अम्बर अनाहूत आहूत
अतुकान्त तुकान्त अत्यधिक अत्यल्प
अधः उपरि अधुनातन पुरातन
अनुग्रह विग्रह अर्पित गृहीत
अर्जन वर्जन अपेक्षा उपेक्षा
अधम उत्तम अंगीकार अस्वीकार
अज्ञ विज्ञ अघ अनघ
अकाल सुकाल अर्थी प्रत्यर्थी
अनैक्य ऐक्य अंत अनंत
अचर चर अर्वाचीन प्राचीन
आवश्यक अनावश्यक आधुनिक प्राचीन
आदि अनादि आगत अनागत
आश्रित निराश्रित आरोह अवरोह
आवृत अनावृत आस्था अनास्था
आकुंचन प्रसारण अवर प्रवर
अकाम सुकाम अन्तरंग बहिरंग
अर्पण ग्रहण अवनति उन्नति
अति अल्प अनेकता एकता
अनित्य नित्य अतल वितल
अधिकारी अनाधिकारी अंतर्मुखी वहिर्मुखी
अश्रु हास अभिज्ञ अनभिज्ञ
अग्र पश्च अपमान सम्मान
अथ इति अन्तर्द्वन्द्व बहिर्द्वन्द्ध
अपना पराया अनेक एक
अवनत उन्न्त अजेय जेय
अदेय देय आशा निराशा
आग्रही दुराग्रही आतुर अनातुर
आकर्षण विकर्षण आधार निराधार
आच्छादित अनाच्छादित आभ्यन्तर बाह्रय
आगम लोप आगामी विगत
आदिष्ट निषिद्ध आलोक अंधकार

(इ, ई)

शब्द विलोम शब्द विलोम
इच्छा अनिच्छा इष्ट अनिष्ट
ईद मुहर्रम ईश्वर जीव
इच्छित अनिच्छित इहलोक परलोक
इति अथ इसका उसका
ईषत अलम इकट्ठा अलग
ईश अनीश

(उ, ऊ,) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
उदात्त अनुदात्त उधार नकद
उन्नति अवनति उदघाटन समापन
उन्मीलन निमीलन उत्तरायण दक्षिणायन
उर्ध्व निम्न उऋण ऋण
उन्मुख विमुख उद्यम निरुद्यम
उपस्थित अनुपस्थित उर्ध्व अधो
ऊपर नीचे उत्तीर्ण अनुत्तीर्ण
उपचार अपचार उपमेय अनुपमेय
उपमा अनुपमा उपाय निरुपाय
उपयोग दुरूपयोग उत्तम अधम
उग्र सौम्य उपसर्ग प्रत्यय
उर्ध्वगामी अधोगामी ऊँच नीच
उपकार अपकार उदार अनुदार
उदय अस्त उत्तीर्ण अनुत्तीर्ण
उधार नकद उत्थान पतन
उत्कर्ष अपकर्ष उत्तर दक्षिण
उद्यमी आलसी उर्वर ऊसर
उत्तम अधम उपसर्ग प्रत्यय
उदार कृपण उत्कृष्ट निकृष्ट
उपयोग दुरूपयोग उत्कर्ष अपकर्ष
उत्साह निरुसाह उद्यमी निरुद्यम
उपयुक्त अनुपयुक्त उच्च निम्र
उद्धत विनीत उदयाचल उस्ताचल
उत्तरायण दक्षिणायन उधार नकद
उपभुक्त अनुपभुक्त

( ए, ऐ ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
एड़ी चोटी एेतिहासिक अनैतिहासिक
एकता अनेकता एकत्र विकर्ण
एक अनेक ऐसा वैसा
एकल बहुल ऐहिक पारलौकिक
ऐश्वर्य अनैश्वर्य एकाग्र चंचल
ऐक्य अनैक्य

( ओ, औ ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम
ओजस्वी निस्तेज
औपचारिक अनौपचारिक
औचित्य अनौचित्य
औपन्यासिक अनौपन्यासिक

(क) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
कल आज क्रम व्यक्तिक्रम
कनीय वरीय कार्य अकार्य
कठिन सरल क्रूर अक्रूर
कुकृति सुकृत्य कलुष निष्कलुष
कुख्यात विख्यात कनिष्ठ ज्येष्ठ
कपूत सपूत कृष्ण शुक्ल
कुसुम वज्र कलंक निष्कलंक
कदाचार सदाचार कर्कश सुशील
कसूरवार बेकसूर कटु मधुर
क्रिया प्रतिक्रिया कृतज्ञ कृतघ्न
कड़वा मीठा क्रुद्ध शान्त
क्रय विक्रय कर्म निष्कर्म
कीर्ति अपकीर्ति कुरूप सुरूप
करुण निष्ठुर कायर निडर
क्रूर अक्रूर कृत्रिम प्रकृत
कर्मण्य अकर्मण्य कोप कृपा
कठोर कोमल कृष्ण शुक्ल
कनिष्ठ ज्येष्ठ कपटी निष्कपट
कुटिल सरल क्रोध क्षमा
कृपण दाता कर्मठ अकर्ममण्य

( ख ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
खिलना मुरझाना खुशी दुख
खेद प्रसन्नता ख्यात कुख्यात
खगोल भूगोल खुला बन्द
खंडन मंडन खल सज्जन
खाद्य अखाद्य खीझना रीझना
खरा खोटा

( ग ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
गोचर अगोचर गमन आगमन
गद्य पद्य ग्राम्य शिष्ट
गम्भीर वाचाल गृहीत त्यक्त
गणतन्त्र राजतन्त्र गृही त्यागी
गेय अगेय गर्मी सर्दी
गीला सूखा गहरा छिछला
गुण दोष गरीब अमीर
गुप्त प्रकट गुरु शिष्य
ग्रस्त मुक्त ग्राह्य त्याज्य
गगन पृथ्वी गरल सुधा
गृहस्थ संन्यासी गत आगत
गुण दोष गमन आगमन

( घ ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम
घर बाहर
घृणा प्रेम
घात प्रतिघात
घरेलू बाहरी
घटना बढ़ना
घन तरल

( च, छ )

शब्द विलोम शब्द विलोम
चर अचर चाह अनचाह
चोर साधु चिन्मय जड़
चल अचल चीर साधु
चिरन्तन नश्वर चेतन अचेतन
चढाव उतार चंचल स्थिर
चतुर मूढ़ चिर अचिर
छाँह धूप छली निश्छल
छूत अछूत

(ज, झ ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
जीवन मरण जड़ चेतन
जंगम स्थावर जटिल सरस
जय पराजय जन्म मृत्यु
ज्येष्ठ कनिष्ठ जागरण निद्रा
ज्योति तम जल स्थल
जीवित मृत जातीय विजातीय
ज्वार भाटा जल्द देर
ज्योतिर्मय तमोमय जागृति सुषुप्ति
जोड़ घटाव जेय अजेय
जीत हार जवानी बुढ़ापा
जाग्रत सुषुप्त जाड़ा गर्मी
जंगम स्थावर जाति कुजाति
झूठ सच झोपड़ी महल

( त, थ ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
तुच्छ महान ताप शीत
तम आलोक तीव्र मन्द
तुच्छ महान् तिमिर प्रकाश
तामसिक सात्त्विक तुकान्त अतुकान्त
तरल ठोस ताना भरनी
तारीफ शिकायत तरुण वृद्ध
तृषा तृप्ति तृष्णा वितृष्णा
तिक्त मधुर तीक्ष्ण कुंठित
त्याज्य ग्राह्य तुल अतुल
तृप्त अतृप्त थलचर जलचर
थोड़ा बहुत थोक फुटकर

( द ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
दिवा रात्रि देय अदेय
दीर्घकाय कृशकाय दूषित स्वच्छ
दुर्बल सबल दक्षिण वाम
दाता याचक दिन रात
देव दानव दुराचारी सदाचारी
दुष्ट सज्जन दास स्वामी
दोषी निर्दोषी दानी कंजूस
दुरुप्रयोग सदुप्रयोग दुर्जन सज्जन
दयालु निर्दय दुर्दान्त शांत
दानव देव दुर्गन्ध सुगन्ध
दिन रात दीर्घकाय कृशकाय
दाता सूम दक्षिण वाम
दृढ विचलित दुर्बल सबल
दूषित स्वच्छ दुराशय सदाशय
देय अदेय दिवा रात्रि
दृश्य अदृश्य दुःशील सुशील
दोष गुण

( ध ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
धनी निर्धन ध्वंस निर्माण
धर्म अधर्म धीर अधीर
धूप छाँव धनी निर्धन
धरा गगन धृष्ट विनीत

(न) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
नूतन पुरातन नकली असली
निर्माण विनाश निकट दूर
निरक्षर साक्षर न्यून अधिक
निन्दा स्तुति नागरिक ग्रामीण
निर्मल मलिन निरामिष सामिष
निर्लज्ज सलज्ज निर्दोष सदोष
नगर ग्राम निर्दय सदय
निष्काम सकाम निन्द्य वन्द्य
नख शिख निषिद्ध विहित
निद्रा जागरण निराकार साकार
निश्छल छली नमक हराम नमक हलाल
निषेध विधि निश्चेष्ट सचेष्ट
नर नारी नैसर्गिक कृत्रिम
नगद उधार नीरस सरस
निर्गुण सगुन निर्जीव सजीव
न्याय अन्याय नाम अनाम
निरर्थक सार्थक नेक बद
नैतिक अनैतिक निराशा आशा
नया पुराना नित्य अनित्य
नश्वर शाश्वत निर्दोष सदोष
निन्दा स्तुति निरक्षर साक्षर
निडर कायर नरक स्वर्ग
निर्धन धनी नकल असल
नास्तिक आस्तिक नकरात्मक सकरात्मक
नेकी बदी

( प, फ ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
पतिव्रता कुलटा पाप पुण्य
प्रलय सृष्टि पवित्र अपवित्र
प्रेम घृणा प्रश्न उत्तर
पूर्ण अपूर्ण परतंत्र स्वतंत्र
प्रत्यक्ष परोक्ष पूर्व अपूर्व
प्रात साय प्रकाश अंधकार
पण्डित मुर्ख पक्ष विपक्ष
प्रमुख सामान्य प्रारम्भिक अन्तिम
प्रशंसा निन्दा परार्थ स्वार्थ
पुरस्कार दण्ड पूर्ववर्ती परवर्ती
परमार्थ स्वार्थ पुरुष कोमल
प्रधान गौण प्रवृत्ति निवृत्ति
प्राचीन नवीन प्राकृतिक कृत्रिम
पुष्ट अपुष्ट परिश्रम विश्राम
पूर्णता अपूर्णता प्रयोग अप्रयोग
पठित अपठित पाश्चात्य पौर्वात्य
प्रसाद विषाद पुण्य पाप
परमार्थ स्वार्थ पात्र कुपात्र
पतन उत्थान पराया अपना
प्रज्ञ मूढ़ प्रशंसा निंदा
पानी आग पुरातन नवीन
पूर्ववत नूतनवत परार्थ स्वार्थ
प्रजा राजा पुरुष स्त्री
पराजय जय पता खोज
पवित्र अपवित्र प्रख्यात अख्यात
प्रतिकूल अनुकूल प्रलय सृष्टि
प्रकट गुप्त पालक संहारक
पूर्व उत्तर पूर्णिमा अमावस्या
पूर्ण अपूर्ण परकीय स्वकीय
पतनोन्मुख विकासोन्मुख प्रमुख गौण
प्राची प्रतीची फूट मेल
फायदा नुकसान फल निष्फल
फूलना मुरझाना

( ब, भ ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
बाढ़ सूखा बुराई भलाई
बन्धन मुक्ति बर्बर सभ्य
बाह्य अभ्यन्तर बहिरंग अन्तरंग
बलवान् बलहीन बढ़िया घटिया
बैर प्रीति बद नेक
बद्ध मुक्त बाढ़ग्रस्त सूखाग्रस्त
बुरा अच्छा भूत भविष्य
भोगी योगी भौतिक आध्यात्मिक
भद्र अभद्र भाव अभाव
भय निर्भय भूगोल खगोल
भूलोक द्युलोक भेद अभेद
भोग्य अभोग्य भला बुरा
भिखारी दाता भारी हल्का

(म) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
मानवता दानवता मृदुल कठोर
मानव दानव मुख पृष्ठ
मिलन विरह मृत जीवित
मुनाफा नुकसान महात्मा दुरात्मा
मान अपमान मित्र शत्रु
मधुर कटु मिथ्या सत्य
मौखिक लिखित मोक्ष बंधन
मंगल अमंगल मितव्यय अपव्यय
मूक वाचाल मसृण अमानवीय
मीठा कड़ुवा मृदुल रुक्ष
मालिक नौकर मलिन निर्मल
मनुज दनुज मर्त्य अमर
माता पिता मानक अमानक
मूक वाचाल मरण जीवन
मेहनती आलसी

(य, र, ल) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
यश अपयश योग वियोग
योगी भोगी यथार्थ कल्पित
राजतन्त्र जनतन्त्र रत विरत
रागी विरागी रचना ध्वंस
रक्षक भक्षक राजा रंक
राग द्वेष रूपवान् कुरूप
रिक्त पूर्ण रात्रि दिवस
रात दिन राम रावण
रंगीन बेरंग रुग्ण स्वस्थ
लघु गुरु लौकिक अलौकिक
लिप्त अलिप्त लुप्त व्यक्त
लायक नालायक लाभ हानि
लिखित अलिखित लेन देन
लौह स्वर्ण

(व) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
विधवा सधवा विजय पराजय
वसंत पतझर विरोध समर्थन
विशुद्ध दूषित विषम सम
विद्वान मूर्ख विवाद निर्विवाद
विशिष्ट साधारण विस्तृत संक्षिप्त
विशेष सामान्य बहिष्कार स्वीकार
वृद्धि ह्रास विमुख सम्मुख
वैतनिक अवैतनिक विशालकाय क्षीणकाय
वीर कायर वृहत लघु
व्यस्त अव्यस्त व्यवहारिक अव्यावहारिक
विपत्ति सम्पत्ति वृष्टि अनावृष्टि
वक्र सरल विशिष्ट सामान्य
वियोग मिलन विधि निषेध
वरदान अभिशाप विपन्न सम्पन्न
विस्तार संक्षेप वृद्ध तरुण
वादी प्रतिवादी विकास ह्रास
विरह मिलन विष अमृत
विरत निरत विकीर्ण संकीर्ण
वैमनस्य सौमनस्य व्यस्त अकर्मण्य
विक्रय क्रय विधवा सधवा
व्यास समास विश्लेषण संश्लेषण
विसर्जन अहान वैतनिक अवैतनिक
विजय पराजय वन मरु
विश्वास अविश्वास व्यर्थ अव्यर्थ
विनीत उद्धत विपद सम्पद
विशिष्ठ साधारण व्यय आय
विस्तृत संक्षिप्त विख्यात कुख्यात
विषाद आहद वन्य पालित
विकर्ष आकर्ष वियोग संयोग
विशेष सामान्य वक्र ऋजु
विनाश निर्माण विशालकाय लघुकाय
विसर्जन सर्जन

(व) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
विधवा सधवा विजय पराजय
वसंत पतझर विरोध समर्थन
विशुद्ध दूषित विषम सम
विद्वान मूर्ख विवाद निर्विवाद
विशिष्ट साधारण विस्तृत संक्षिप्त
विशेष सामान्य बहिष्कार स्वीकार
वृद्धि ह्रास विमुख सम्मुख
वैतनिक अवैतनिक विशालकाय क्षीणकाय
वीर कायर वृहत लघु
व्यस्त अव्यस्त व्यवहारिक अव्यावहारिक
विपत्ति सम्पत्ति वृष्टि अनावृष्टि
वक्र सरल विशिष्ट सामान्य
वियोग मिलन विधि निषेध
वरदान अभिशाप विपन्न सम्पन्न
विस्तार संक्षेप वृद्ध तरुण
वादी प्रतिवादी विकास ह्रास
विरह मिलन विष अमृत
विरत निरत विकीर्ण संकीर्ण
वैमनस्य सौमनस्य व्यस्त अकर्मण्य
विक्रय क्रय विधवा सधवा
व्यास समास विश्लेषण संश्लेषण
विसर्जन अहान वैतनिक अवैतनिक
विजय पराजय वन मरु
विश्वास अविश्वास व्यर्थ अव्यर्थ
विनीत उद्धत विपद सम्पद
विशिष्ठ साधारण व्यय आय
विस्तृत संक्षिप्त विख्यात कुख्यात
विषाद आहद वन्य पालित
विकर्ष आकर्ष वियोग संयोग
विशेष सामान्य वक्र ऋजु
विनाश निर्माण विशालकाय लघुकाय
विसर्जन सर्जन

(स) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
सौभाग्य दुर्भाग्य साक्षर निरक्षर
साधु असाधु सुजन दुर्जन
सुपुत्र कुपुत्र सुमति कुमति
सरस नीरस सच झूठ
साकार निराकार सजीव निर्जीव
सुर असुर संक्षेप विस्तार
सरस नीरस सौभाग्य दुर्भाग्य
सुगंध दुर्गन्ध सगुण निर्गुण
सक्रिय निष्क्रय सफल असफल
सज्जन दुर्जन संतोष असंतोष
सावधान असावधान सबल निर्बल
संधि विच्छेद स्वस्थ अस्वस्थ
सुख दुःख सरल कठिन
सुन्दर असुंदर स्वदेश विदेश
शिक्षित अशिक्षित संजीव निर्जीव
सदाचार दुराचार सम विषम
सफल विफल सजल निर्जल
स्वजाति विजाति सम्मुख विमुख
सार्थक निरर्थक सकर्म निष्कर्म
सुकर्म कुकर्म सगुण निर्गुण
सबल दुर्बल सनाथ अनाथ
सहयोगी प्रतियोगी स्वतन्त्रा परतन्त्रा
संयोग वियोग सम्मान अपमान
सकाम निष्काम साकार निराकार
सुलभ दुर्लभ सुपथ कुपथ
स्तुति निन्द स्मरण विस्मरण
सशंक निश्शंक सन्तोष असन्तोष
सुधा गर्ल संकल्प विकल्प
संन्यासी गृहस्थ स्वधर्म विधर्म
समष्टि व्यष्टि संघटन विघटन
समूल निर्मल सत्कर्म दुष्कर्म
सुमति कुमति संकीर्णि विस्तीर्ण
सदाशय दुराशय समास व्यास
स्वल्पायु चिरायु सुसंसगति कुसंगति
सुपरिणाम दुष्परिणाम सखा शत्रु
सौम्य असौम्य सुगम दुर्गम
सुशील दुःशील स्थूल सूक्ष्म
स्वामी सेवक सृष्टि प्रलय
सन्धि विग्रह स्थिर चंचल
सबाध निर्बाध सत्कार तिरस्कार
स्वार्थ निस्वार्थ सापेक्ष निरपेक्ष
सक्षम अक्षम सादर निरादर
सलज्ज निर्लज्ज सदय निर्दय
सुलभ दुर्लभ संकोच असंकोच
सभ्य असभ्य सुदूर अदूर
सभय निर्भय सामान्य विशिष्ट
सुकाल अकाल सविकार निर्विकार
सुबह शाम स्वप्न जागरण
स्मरण विस्मरण संगत असंगत
स्वदेशी परदेशी सुभग दुभग
समाज व्यक्ति संग निःसंग
स्वकीया परकीया सामान्य विशिष्ट

( श, ह, क्ष, ज्ञ ) से शुरू होने वाले Vilom Shabd

शब्द विलोम शब्द विलोम
शूर कायर शयन जागरण
शीत उष्ण शुभ अशुभ
शुष्क आर्द्र शकुन अपशकुन
शुक्ल कृष्ण श्र्वेत श्याम
शासक शासित शयन जागरण
श्रव्य दृश्य शोषक पोषक
श्लील अश्लील शान्ति क्रान्ति
शत्रु मित्र श्रीगणेश इतिश्री
श्रद्धा घृणा श्यामा गौरी
स्वर्ग नरक स्वीकृत अस्वीकृत
स्वदेश विदेश स्वाधीन पराधीन
स्तुति निंदा शुक्ल कृष्ण
शिव अशिव श्वेत श्याम
शरण अशरण शासक शासित
षंड मर्द षंडत्व पुंसत्व
ह्स्व दीर्घ हित अहित
हर्ष शोक हिंसा अहिंसा
हँसना रोना हास रुदन
क्षर अक्षर क्षम्य अक्षम्य
क्षुद्र विशाल क्षणिक शाश्वत
क्षमा क्रोध क्षुद्र महत
क्षमा दण्ड ज्ञान अज्ञान
Previous Post Next Post